
Bardak çekme, kupa çekme olarak bilinen kupa terapisi, küçük bir kabın kullanımıyla cildin yüzeyine vakum oluşturularak yapılan geleneksel bir tedavi şeklidir. Nispeten ucuzdur ve invaziv (girişimsel) değildir. Günümüzde kupa terapisi, akupunktur noktalarına uygulanmaktadır.
Genelde geleneksel Çin Tıbbı ile ilişkilendirilmesine rağmen, kupa terapisi yüzyıllar boyunca ayurvedatıbbında, Arap tıbbında (El-Hijama), Mısır, Antik Yunan ve Roma şifa uygulamalarında kullanılmıştır.
Kupa terapisinin ilk kayıtlarından biri, Han Hanedanlığı'nın mezarı içinde bulunan eski bir kitap olan Bo Shu'da bulunmuştur. Batı tıbbının öncüleri sayılan Galen ve Hippocrates de kupa terapisini kullanmış ve teşvik etmiştir.
Kupa terapisi, kan akışını harekete geçirmek için kısmi bir vakum oluşturmak amacıyla ısıtılmış bir kapağın deriye uygulanmasıyla olur.
Günümüzde artık cam bardaklar kullanılmaktadır, ancak daha eski zamanlarda bambu, metal veya topraktan yapılmış bardaklar yaygın olarak kullanılmaktaydı.
Vakum, alkole batırılmış ve tutuşturulmuş bir pamuklu çubuğun bir kaba sokularak kabın ısıtılması ve içindeki oksijenin alınmasıyla cilde hızlıca kapatılır. Kupa cilde uygulanır (genellikle sırt ve omuzlar üzerinde) ve kupa soğurken bir vakum oluşur. Bir bakımdan, kupa terapisinin etki mekanizmaları akupunktur ile örtüşmektedir.
Kupa terapisi çeşitleri nelerdir?
• kuru sabit: fincan tek pozisyonda kalır
• ıslak yüzeysel (hacamat): kanın biriktiği yerde insizyonlar açılır ve vakum aracılığıyla kan çıkartılır
• hareketli kupa: kupa deri boyunca hareket ettirilir
• moksibusyon: kurutulmuş bitkiler yakılır
• akupunktur ile kupa tedavisi
• ilaçlar ile kupa terapisi: krem veya merhemin kullanılması
Kupa terapisinin süresi genellikle 5-10 dakika arasındadır. Farklı etkiler için de farklı boyutta kupalar, farklı basınçlar ve uygulama süresi uygulanabilir. Kupa tedavisi sonrası kalan iz ısı derecesine, kupa boyutuna, kupanın vücut üzerine durma süresi, ve kişinin sağlık durumu ile orantılıdır. Kupa terapisinin kullanım sıklığı ve uygulandığı şekile göre ciltte renk değişimi görülmektedir. Kupa terapisi sonucunda oluşan renk değişikliğini ölçmek için de bir ölçek geliştirme eylemi bulunmaktadır.

Kupa terapisi araştırmaları ne boyutta?
Kupa terapisi ile ilgili 5,958 bilimsel yayın ve 638 klinik çalışma bulunmaktadır. Bu 27,781 yayın ve 4,623 klinik çalışmaya sahip akupunktur ile kıyaslanınca zayıf kalmaktadır. Kupa terapisinin temel sorunlardan bir tanesi, birçok geleneksel, tamamlayıcı ve alternatif terapi gibi, plasebo etkilerinin gerçek veri olarak kabul görülmesidir. Son zamanlarda uydurma kupa terapileri de ortaya çıkmaya başlamıştır.
Kupa terapisinin felsefesi bilim tarafından desteklenmekte midir?
Kupa terapisinin etki mekanizmasını anlamak için iki yaklaşım bulunmaktadır.
1. Geleneksel Çin tıbbına göre kupa terapisinin Ying ve Yang'ı dengelediği ve chi akışını denetlediğine inanılmaktadır.
2. Batı tıbbına göre kupa terapisi fiziksel bir basıncı ortaya çıkartmaktadır ve bu basınç, sinirleri ve endokrin (hormonal) tepkileri tetiklemektedir. Bu durumlar belli bölgelerde ve sistematik olarak olmaktadır.
Kupa terapisinin bilimsel olarak tam kabul edilmemesindeki sebep, mevcut modern tedavilerle yeteri kadar karşılaştırmalı sonuçlarının olmamasıdır. Ancak eğer kupa terapisiyle ilgili daha çok deney ve gözlem yapılır ise ileride tıbbı bir tedavi olarak kullanılabilir ya da etkili olmadığı durumlar daha net bir şekilde ortaya çıkabilir.
Kupa terapisinin arkasındaki hipotez, kupanın cilt üzerindeki sinirleri uyarması sonucu nöroendkorin ve bağışıklık sistemi hücrelerinin aktifleşmesi iddiasıdır.
Kupa terapisi, deriyi besleyen damarları genişletir. Takiben kılcal damarlara yoğun bir kan akışı ve bunun sonucunda kılcal damarlarda yırtılmalar ile ekimozlara (morluklara) sebep olmaktadır. Ciltteki bu ekimoz alanları, kanın inflamatuvar (iltihabi) hücrelerini harekete geçirir, bu bölgeye çeker ve bölgesel akut inflamasyonlar oluşur.
Kupa terapisi ağrıyı azaltır mı?
Kas ağrılarının giderilmesi, dünya çapında kupa terapisinin önde gelen kulanım amacıdır.
Arap araştırmacılar tarafından 80 kişinin katılımıyla yapılan bir klinik çalışmada, belli bir nedeni olmayan bel ağrısı için ıslak kupa terapisinin güvenliği ve etkinliği değerlendirildi. Çalışma sonucunda, kontrol grubuna göre kupa terapisi gören kolda, ağrı skorlarında anlamlı iyileşmeler olduğu gözlemlendi ve kupa terapisi gören koldaki iyileşme seanstan 2 hafta sonraya kadar devam ettiği raporlandı.
200 kişiyle yapılmış olan 4 farklı kliniksel çalışmanın meta-analizinde, nonspesifik (belli bir nedene bağlı olmayan) boyun ağrılarının yarattığı ağrı, hareket kısıtlılığı ve yaşam kalitesi sonuçlarında anlamlı iyileşmeler raporlandı.
Kupa terapisi için özel bir ilgi alanı, herpes zoster veya zona ile ilgili ağrılardır. Zona ağrısında ıslak kupa terapisinin etkinliğini değerlendiren 651 hastayı kapsayan toplam sekiz randomize kontrollü çalışma, bir meta-analize dahil edildi. Meta-analiz sonuçlarına göre ıslak kupa terapisi, postherpatik nevralji olarak bilinen zona ağrısında, ilaca benzer etkinlikte bulundu.
Fibromyalji; yaygın kas ağrıları, yorgunluk, bitkinlik ve uyku bozukluğu ile seyreden kronik bir hastalıktır. Kupa terapisinin fibromyaljide etkili olduğunu düşündüren çalışmalar olmakla birlikte, fibrimyaljide kupa terapisinin sonuçlarını plasebo etkisine bağlayanlar da olmuştur.
Ağrıların giderilmesi için kupa terapisi ile ilgili çalışmaların kalitesi çok değişkendir. Bununla birlikte kupa terapisi, ağrı rahatlama açısından bazı faydalar sunuyor gibi görünmektedir.
Kupa terapisi bağışıklık sistemini aktive edip destekler mi?
Kupa terapisinin bağışıklık sistemini nasıl etkilediğine yönelik yapılan çalışmalar hem küçük çaplıdır hem de çok az sayıdadır. Bu nedenle kupa terapisi ve bağışıklık hakkındaki veriler doğrultusunda uzmanlar net bir şey söylemenin zor olduğunu belirtmekteler.
Kupa terapisi hipertansiyona (yüksek tansiyona) etkisi var mı?
Bu konuda yapılması planlanan ancak henüz yapılmayan çalışmalar vardır. Sınırlı veriye sahiptir; küçük çaplı çalışmalar, kupa terapisinin hipertansiyon azaltmada kısa vadeli bir rol oynayabileceğini düşündürmektedir.
